Zîn – Waar Koerdisch Verboden was

Zîn, 38 jaar
Geboorteplaats: Lice, Koerdisch district in Zuidoost-Turkije
Woont nu in: Deventer, Nederland

ROOTS

Mijn familie komt uit de bergen van Koerdistan, waar generaties lang boeren en herders leefden. Mijn grootvader werkte op het land, mijn grootmoeder was vroedvrouw in het dorp. Ze vertelden verhalen bij het vuur over hoe hun ouders moesten vluchten voor soldaten, over hongersnoden, over verzet.

Onze achternaam werd ooit veranderd, onze taal verboden, maar binnen de familie bleven namen, recepten en liedjes bestaan. Mijn moeder zei altijd: “Je mag vergeten waar je woont, maar nooit waar je vandaan komt.” Dat draag ik nog altijd met me mee. Zelfs hier, ver van daar.

HET DORP

Ik ben geboren in een dorp in het zuidoosten van Turkije, tussen stoffige heuvels en oude olijfbomen. De naam van het dorp spreek ik nauwelijks meer hardop uit, te veel mensen zijn verdwenen. Mijn moeder weefde tapijten en bakte platbrood op een steen, mijn vader zong oude liederen op een gebarsten saz. We spraken Koerdisch thuis, maar op school moesten we zwijgen. Onze taal werd iets stiekems, iets wat we fluisterden. Alles aan ons moest verdwijnen: onze taal, onze liedjes, zelfs onze namen.

VLUCHT

Ik was vijftien toen we vluchtten. Ze hadden ons huis platgebrand. Mijn jongere broertje dacht dat het een spel was, verstoppertje in de nacht. Mijn vader droeg alleen een plastic tas met papieren en wat cassettebandjes. We sliepen in vrachtwagens en liepen nachtenlang, over heuvels, onder sterren die nog nooit zo helder waren geweest. Pas in Nederland, in een azc met muren van piepschuim, durfden we weer hardop te lachen. Ik herinner me de geur van bleekmiddel en de soep uit zakjes.

NU

Nu woon ik in Deventer en werk met kinderen. Ik probeer veiligheid te zijn voor anderen, omdat ik weet hoe het is om het niet te hebben. Op woensdag geef ik les in het Koerdisch, vrijwillig, aan kinderen die hier geboren zijn. Soms zie ik in de ogen van de kinderen mijn eigen jeugd, maar dan zonder angst. Mijn eigen kinderen praten liever Nederlands, maar als ik ziek ben, zingen ze een oud wiegeliedje van mijn moeder.

Elke ochtend leg ik even mijn hand op het kleed van mijn moeder, dat ik heb meegenomen uit het dorp. De kleuren vervagen, maar de patronen leven. Ze spreken, zonder woorden, over wie we waren. Het zijn de draden van mijn verhaal, geweven in een taal die nooit verdween, ook al werd ze verboden. Als ik mijn ogen sluit, hoor ik de stemmen van vrouwen die brood kneedden, mannen die verhalen vertelden, kinderen die renden over de binnenplaats. Soms droom ik dan dat ik terugkeer naar Lice, maar dan als iemand anders. Niet als het meisje dat vluchtte, maar als de vrouw die overeind bleef.

IDENTITEIT

Identiteit is geen vlag, geen paspoort. Het is het recept van mijn moeder, de stem van mijn dochter, het geduld waarmee ik wacht tot ik weet wie ik mag zijn.

In Nederland ben ik soms te stil, in Koerdistan te vrij. Ik spreek drie talen, maar weet het antwoord niet als iemand vraagt: “Waar kom je écht vandaan?” Ik ben Koerdisch. En Nederlands. En iets daar tussenin.
 

#zwerfkeien #vluchtverhaal #koerden #identiteit #roots #herinnering #taal #moedertaal #voorouders #wereldwijs #diaspora #vluchteling #vrouwelijkevluchteling #thuisgevoel #verhalenuitdewereld