Julia – Tussen Oost en West

Wie:  Julia, 45 jaar

Geboren:  Moskou, USSR

Woont nu in:  Zeeland, Nederland

ROOTS

Tijdens de Koude Oorlog bood de Sovjet-Unie beurzen aan studenten uit bevriende landen, waaronder Indonesië. Zo probeerden ze marxistische en leninistische idealen wereldwijd te verspreiden. Via deze weg ontstond er een kleine Indonesische gemeenschap in Rusland. Mijn vader kwam uit Java, Indonesië. Dankzij de communistische partij kreeg hij de kans om te studeren aan de Russische Staatslandbouwuniversiteit in Moskou. Na zijn afstuderen bleef hij daar werken als docent en ontmoette mijn moeder. De vader van mijn moeder kwam uit Oekraïne. Hij vocht in de Tweede Wereldoorlog, ontmoette daarna mijn oma in Moskou en bleef er wonen.

COMMUNISTISCH RUSLAND

Ik groeide op in de communistische Sovjet-Unie, in Moskou, en had een fijne jeugd. We hadden niet veel, schaarste was overal. Als er bananen of Pepsi waren, dan voelde dat als een bijzonder feestje en vaak stonden we met bonnetjes in lange rijen te wachten. Maar we hadden geen honger, en onderwijs en zorg waren voor iedereen gratis en toegankelijk.

Na de Tweede Wereldoorlog hadden veel mensen een stukje grond buiten de stad gekregen om zelf voedsel te verbouwen. Mijn opa bouwde daar met eigen handen een klein houten huisje op, waar we in de zomervakanties – die drie maanden duurden – met drie gezinnen om beurten verbleven. In de weekenden waren we er vaak allemaal tegelijk. Het huisje had maar één kamer, en ’s nachts sliepen we kriskras door elkaar op stretchers en matrassen. Het was krap, maar altijd gezellig. Een soort kamperen, maar dan zonder tent.

Die zomers waren bijzonder. Er was geen warm water; dat moesten we eerst opwarmen. Afwassen deden we met koud water, maar dat maakte niemand wat uit. We verzamelden paddenstoelen en bessen, maakten kampvuren en leefden vooral buiten. Daar, bij het zomerhuis, hadden we meer contact met mensen dan in Moskou, waar ik vaak alleen thuis was omdat mijn ouders werkten. Dat was heel gewoon in Rusland, en daardoor werd ik al vroeg zelfstandig; als kind nam ik zelf de bus en tram om bijvoorbeeld te gaan zwemmen.

VERTREK

Toen het communisme begon te wankelen, veranderde alles voor mijn Indonesische vader. Als buitenlander uit een bevriend land had hij tijdens het communistische regime een bevoorrechte positie, maar die verdween nu. Hij had geen Russisch paspoort, en zonder dat kwam je nergens. Veel Indonesiërs in Moskou besloten in die tijd naar Duitsland of Nederland te vertrekken.

Mijn vader wilde zekerheid en een betere toekomst voor mij, en Nederland kende hij uit de verhalen van zijn vader, die tijdens het koloniale tijdperk voor de Nederlanders had gewerkt. Zo werden wij politieke vluchtelingen, en kwamen we in Nederland terecht. Ik was toen elf jaar oud.

Ons eerste adres, nog voordat we asiel aanvroegen, was bij kennissen in de Bijlmer. We kwamen ’s nachts aan, samen met ons hondje dat met ons mee was gevlucht. Ik weet nog goed hoe ik de volgende ochtend, op 1 maart, de gordijnen openschoof en uitkeek over het grauwe weer, de mist die tussen de flats hing, en dacht: Waar zijn we beland? Voor het eerst zag ik mensen van allerlei nationaliteiten. In Moskou, dat grotendeels wit was, werd ik vaak ‘Chinees’ genoemd. Verder kende ik alleen de Indonesische vrienden van mijn vader.

ASIELZOEKER

Na onze asielaanvraag moesten we ons hondje tijdelijk bij kennissen in Amsterdam achterlaten. Zelf werden we ondergebracht in een asielzoekerscentrum in Goes, Zeeland. Het centrum was gevestigd in een oud ziekenhuis, waar we een kleine kamer kregen. Douches en toiletten deelden we met de andere bewoners. Families zaten in één vleugel, alleenstaande mannen in een andere. Sommige mensen daar waren getraumatiseerd; het gebeurde weleens dat iemand tijdens het gezamenlijk eten in de kantine zijn dienblad zomaar door de eetruimte gooide. Mijn ouders wilden dan ook niet dat ik alleen naar de wc of douche ging.

Gelukkig kregen we vrij snel een verblijfsvergunning. Mijn ouders zetten zich vanaf het begin in voor de kinderen in het centrum. Ze zorgden ervoor dat we naar school konden, en al snel werden we met bussen opgehaald en samengebracht in een lokaal om Nederlands te leren. Elke ochtend maakten mijn ouders boterhammen voor alle kinderen, zodat iedereen een lunchpakketje meekreeg.

Na negen maanden kregen we een huis toegewezen in het dorp Colijnsplaat. De mensen in Zeeland waren vriendelijk en gastvrij; iedereen groette elkaar op straat, en dat voelde warm en welkom.

Mijn vader probeerde in eerste instantie werk te vinden met zijn universitaire papieren, maar dat bleek moeilijk. Hij sprak nog niet goed Nederlands, en de mogelijkheden in Zeeland waren beperkt. Uiteindelijk ging hij in fabrieken werken om ons gezin te onderhouden. Mijn moeder liet zich omscholen tot bejaardenverzorgster en vond werk in een verzorgingshuis.

Om zich zo snel mogelijk thuis te voelen in hun nieuwe omgeving, sloten mijn ouders zich aan bij de dorpsmoestuin, we haalden ons hondje op uit Amsterdam, en ik ging naar de basisschool. Door het moestuintje en de dagelijkse wandelingen met de hond raakten mijn ouders al snel ingeburgerd. Want als je openstaat voor je omgeving, is Nederland een fijn land om te wonen.

IDENTITEIT

Ik voel me inmiddels meer Nederlands, maar sommige Russische gewoonten draag ik nog altijd met me mee. Zo vieren we Kerst nog steeds met Oud en Nieuw, zoals dat tijdens het communisme in Rusland gebruikelijk was. Cadeaus gaven we toen niet met Kerst, want werd als christelijk feest niet toegestaan.

Als kind voelde ik me Rus, maar werd ik gezien als Chinees. In Nederland herken ik ook veel van mezelf in mensen met Indische roots; bepaalde trekken, gewoonten, manieren van doen. Ik balanceer eigenlijk overal tussenin. Ik ben getrouwd met een Zeeuw en we hebben twee kinderen. Omdat ik een Aziatisch uiterlijk heb en mijn kinderen blond zijn, word ik soms voor hun oppas aangezien. Dat vind ik soms wel moeilijk.

Ik worstel nog steeds met mijn identiteit. Mijn Russische afkomst was ik altijd trots op, maar nu voel ik schaamte om daarvoor uit te komen. Uiteindelijk voelt Nederland nu als mijn thuis. Mijn wortels liggen hier, in het huis waar ik ben opgegroeid.

#Vluchteling #Identiteit #Migratie #Levensverhaal #VanMoskouNaarZeeland #NieuweStart #TussenWerelden #Herinneringen #Integratie #VerliesEnHoop #Thuiskomen #Community #Erfenis #Familieverhaal #Cultuur #OpZoekNaarThuis #Moskou #Indonesië #Veerkracht #Zwerfkeien