Indische Roots: Een Familiegeschiedenis van Overleving en Identiteit

Wie:  Klaas, 56 jaar

Geboren:  Groningen

Ouders geboren in: Batavia, Nederlands-Indië

ROOTS

Mijn ouders zijn geboren in Batavia (het huidige Jakarta). Tijdens de Japanse bezetting zaten zij niet in een Jappenkamp, alleen mensen met een bepaald percentage Hollands bloed werden daarheen gestuurd. Had je minder Nederlands en meer Aziatisch bloed, dan hoefde je niet naar een kamp. Maar dat betekende niet dat het veilig was. Voor de Indonesiërs was het al snel duidelijk of iemand Hollands bloed had, en daarmee hoorde je automatisch bij de bezetter, de onderdrukker. Voedsel werd je dan geweigerd. De enige manier om aan eten te komen was via ruilhandel; juwelen ruilen voor voedsel bij de Chinezen.

Kort na de Japanse overgave, riep Soekarno de onafhankelijkheid van Indonesië uit. Dat zorgde voor totale chaos. Er waren nog geen geallieerde troepen, en de Bersiap brak uit: een bloedige poging om af te rekenen met buitenlandse invloeden. Mijn grootvader werkte bij de Staatsspoorwegen en woonde in een mooi huis, maar na de bevrijding brak de onafhankelijkheidsbeweging uit. De peloppers, nationalistische strijders, trokken langs de randen van de steden en vielen huizen binnen. Gewapend met bamboestokken waarvan de punten geslepen en afgebrand waren, om ze hard te maken zodat ze er goed mee konden steken, controleerden ze of mensen met Europees bloed sympathiseerden met de Hollanders. Dat kon je je leven kosten.

Beide opa’s van mijn vaders en moeders kant waren tijdens de oorlog tewerkgesteld aan de beruchte Birma-Siam spoorlijn. De vrouwen bleven alleen achter met de kinderen. Toen de peloppers hun huis binnenvielen, heeft mijn oma nog net op tijd de Nederlandse vlaggetjes kunnen verstoppen in een kindie, een aarden waterkruik. Als die waren gevonden, was het gezin zeker afgemaakt. Bij de buren werd bij zo’n inspectie het hele gezin afgemaakt en in de put gegooid, inclusief het kleine kindje. Veel wordt gezegd over de wreedheden door het KNIL, maar er gebeurden gruweldaden aan beiden kanten. Indonesiërs hebben ook vreselijke dingen gedaan.

De Brits-Indische Gurkha-solaten bevrijden Indië als onderdeel van het Engelse leger, maar voor Indische Nederlanders werd de situatie intussen steeds gevaarlijker. Zij begonnen te repatriëren – naar Nederland, een land dat velen van hen nooit hadden gezien. De Nederlandse overheid stimuleerde deze repatriëring echter niet; Nederlands-Indische mensen moesten de overtocht zelf betalen en vaak moest er een lening bij de overheid worden afgesloten. Verzoeken om voorschotten op een bootticket werden vaak afgewezen, terwijl de situatie in Indië voor hen steeds onhoudbaarder werd.

VERTREK

Mijn vader vertrok al eerder naar Nederland voor zijn HBS opleiding. Zijn vader, een Hollander, vond het belangrijk dat hij een goede opleiding kreeg -  zo zou hij later verder komen in het leven. Mijn vader woonde in bij zijn vader en Hollandse stiefmoeder. Zijn eigen Indische moeder was hertrouwd met een Indische man en bleef achter. Toen de repatriëringen begonnen, wilde haar nieuwe man blijven - hij dacht dat het veilig genoeg was. Uiteindelijk is mijn vader in ’52 met de boot teruggegaan naar Indië om zijn stiefvader te overtuigen, en hij stelde hem voor een ultimatum: ‘Als jullie niet samen vertrekken, neem ik Ma mee en zet haar op een schip.’ Pas toen zijn ze vertrokken.

Mijn moeders familie vertrok in diezelfde periode, omdat de situatie te gevaarlijk werd. Tijdens de reis door het Suezkanaal moesten ze winterkleding passen, terwijl het 35 à 40 graden was. Voor de meesten was het voor het eerst dat ze winterkleding droegen. Toen ze aankwamen in Rotterdam, was het hartje winter. Er stonden bussen klaar om de nieuwe repatrianten naar de verschillende provincies te brengen. Een kennis had ze nog gewaarschuwd: ‘Stap niet in de bussen naar de noordelijke provincies. Ga naar de grote steden, daar is werk’. Ze waren wat vertraagd, waardoor de keuze beperkt was en uiteindelijk werd het de bus naar Groningen.

Groningen bood een warm welkom. De mensen waren er gastvrij en vriendelijk. Op een Indisch feestje daar ontmoetten mijn ouders elkaar. 

IDENTITEIT

Mijn vader zei tegen me: ‘Je zult altijd de tweede zijn.’ Hij bedoelde dat ik door mijn huidskleur en Indische achtergrond twee keer zo hard zou moeten werken om hetzelfde te bereiken als een autochtone Nederlander. 

Ik ben een Indische Nederlander, een Nederlander met Indische roots.  Ik voel me thuis in Nederland, maar ook in Aziatische culturen. Voor mij zijn mijn roots niet zwart-wit; ik zie mezelf als een wereldburger. 

Gebaseerd op ware gebeurtenissen, waarbij voor privacy de namen en enkele plaatsnamen zijn aangepast.

Foto: Collectie Wereldmuseum

#Zwerfkeien #IndischeRoots #IndischVerhaal #Geschiedenis #CultureleErfenis #Familiegeschiedenis #Identiteit #IndischeNederlanders #Repatriëring #NederlandsIndië #Bersiap #Wereldgeschiedenis #Oorlogsgeschiedenis #Erfgoed #Migratie #KolonialeGeschiedenis #VerlorenWortels #Wereldburger #IndischNederland